صفر تا 100 معاملات گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالای ایران
یکی از مزایای این معاملات این است که سرمایه‌گذاران خرد نیز می‌توانند با اطمینان وارد این بازار شوند.
بورس کالا، بازاری است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را در آن عرضه می‌کنند. در این بازار، کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان، ابتدا تایید و سپس به خریداران عرضه میشود. در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، گندم، برنج و … دادوستد می‌شوند. جدیدترین ابزاری که به تازگی (۱۸ اسفند ۱۴۰۱) به بورس کالا ورود کرده است، گواهی سپرده شمش طلا است.
سرمایه‌گذاری در طلا از گذشته یکی از محبوب‌ترین روش‌های کسب سود برای افراد بوده است. این موضوع نه فقط در ایران بلکه در کل دنیا نیز صادق است. دلیل این مسئله را می‌توان در مزایای این سرمایه‌گذاری دانست؛ مزایایی مانند نقدشوندگی بالا، امکان سرمایه‌گذاری با سرمایه‌های اندک و عملکرد مثبت طلا در بازارهای جهانی و داخلی. به مرور زمان علاوه بر امکان سرمایه‌گذاری با خرید فیزیکی طلا و نگهداری آن، در بازار سرمایه هم روش‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری در طلا ارائه شد.
با بالا رفتن نجومی قیمت طلا، دیگر برای بسیاری از افراد امکان خرید این کالای سرمایه‌ای وجود ندارد به خصوص در زمینه شمش طلا که دارای وزن و عیار بالایی نیز می‌باشد و قیمت‌های آن با سطح درآمدی بسیاری از افراد جامعه همخوانی ندارد. به همین دلیل این احتمال می‌رود که وارد شدن گواهی سپرده شمش طلا به بازار بورس، با استقبال همراه شود.
احتمالاً سوالات زیادی در این رابطه برای شما پیش خواهد آمد. اینکه آیا فقط می‌توانید یک برگه کاغذ بابت خریدهای خود داشته باشید؟ یعنی هیچ‌گاه نمی‌توانید اصل شمش طلا را از آن خود کنید؟ این شمش چه عیاری دارد؟ چگونه می‌توان گواهی شمش طلا را در بورس کالا خرید و فروش کرد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
شمش طلا چیست؟
در ابتدا باید توضیح دهیم که اصلاً شمش طلا چیست که گواهی آن در بورس عرضه میشود. شمش طلا (gold bar یا gold ingot)، همان طلای خامیست که حداقل عیار آن ۹۹۵ و حداکثر آن ۹۹۹.۹۹ است. برای اینکه عیار شمش طلا بیشتر شود، به دستگاه و تکنولوژی پیشرفته‌تری نیاز هست که طبق معمول در اختیار کمپانی‌های خاصی در دنیا است. در ایران نیز هیچ شرکتی دارای این فناوری ویژه نیست. اما در ایران، شرکت‌های خاص و معتبری تحت نظر بانک مرکزی و اتحادیه طلا وجود دارند که می‌توانند شمش‌هایی با خلوص ۹۹۵ تولید کنند.
تولید کننده‌ها، شمش‌های طلا را از طلای فلزی تصفیه شده می‌سازند. زمانی که آن‌ها این آجرهای گرانبها را می‌سازند، رعایت برچسب‌های مورد نیاز، نوع ساخت و نگهداری سوابق ضروری است. یک تولیدکننده همچنین باید گواهی اصالت، مهر و موم روی کاغذ که اصالت محصول را تأیید می‌کند، ارائه دهد. به این ترتیب از سرقت یا جعل شمش‌ها جلوگیری می‌کند. امروزه گواهی‌های اصالت کامپیوتری با شماره مجوز برای نشان دادن قانونی بودن یک محصول وجود دارد.
گواهی سپرده شمش طلا چیست؟
بازار طلا از قدیم یکی از بازارهای محبوب سرمایه‌گذاران به‌شمار می‌رفت؛ اما سرمایه‌گذاری در این بازار با چالش‌های متعددی همراه بوده‌اند. این چالش‌ها شامل طیف وسیعی از مسائل از جمله امکان تقلبی بودن طلای خریداری شده، مشکلات نگهداری طلای فیزیکی، فراهم نبودن امکان سرمایه‌گذاری در این بازار با مبالغ خرد و البته کارمزدهای بالای انواع طلای ساخته شده است. به همین دلایل، بسیاری از افراد وارد این بازار نمی‌شدند. بورس کالا در ادامه تلاش کرد که معایب این نوع از سرمایه‌گذاری را پوشش دهد تا شاید از این طریق افراد را مجاب کند تا وارد این بازار شوند.
تا امروز گواهی‌های سپرده متعددی به عنوان نوعی از اوراق بهادار مورد تایید در سازمان بورس، برای سرمایه‌گذاری و کسب سود در بازارهای مختلف عرضه و معامله شده‌اند. تاکنون معاملات دارایی‌های پایه مختلفی مانند سکه طلا، ربع سکه طلا، زعفران، پسته، زیره سبز، برنج، شیشه خام، سیمان و … در بازارهای مختلف انجام شده است. معاملات گواهی‌های سپرده کالایی با دارایی‌های پایه مختلف به دلیل سرمایه‌گذاری متمرکز، معمولاً بازدهی مناسبی دارد.
گواهی سپرده شمش طلا نیز در تاریخ پنج‌شنبه ۱۸ اسفند ماه ۱۴۰۱ وارد تالار معاملاتی بورس کالا شد. با وجود امکان سرمایه‌گذاری در گزینه‌های مختلف با هدف کسب سود از بازار طلا، امکان سرمایه‌گذاری در شمش طلا به شکل گواهی سپرده برای اولین بار در این بازار سرمایه فراهم شده است. با توجه به جذابیت بالای بازار طلا و بازدهی آن، عرضه گواهی سپرده شمش طلا می‌تواند فرصتی مناسب برای یک سرمایه‌گذاری موفق و سود ده باشد.
چیزی که مهم است این است که در این عرضه امکانی فراهم شده است که سرمایه‌گذاران با سرمایه‌های خرد هم بتوانند در این زمینه مشارکت کنند. یعنی دیگر با آن محدودیت قبلی مواجه نیستید که سرمایه شما امکان خرید شمش طلا را به شما نمی‌داد. آرام آرام اقدام به خرید می‌کنید و وقتی که سرمایه شما به وزن حداقل شمش طلا رسید، می‌توانید آن را به صورت فیزیکی نیز دریافت نمایید.
با بررسی اطلاعیه عرضه این گواهی سپرده کالایی می‌توان از اطلاعات مربوط به هر برگه مطلع شد. هر برگه گواهی سپرده مربوط به شمش طلا معادل ۰.۱ گرم یا ۱۰۰ میلی گرم یا ۱۰۰ سوت از شمش طلای مذکور است. هر شمش طلا حدوداً یک کیلوگرم وزن دارد. با توجه به این مساله، قیمتی که در تابلوی معالاتی برای این دارایی نشان داده میشود، قیمت یک برگه گواهی سپرده کالایی یا ۰.۱ گرم از شمش طلای مذکور است.
هر گواهی سپرده شمش طلا معادل 100 سوت از شمش طلا با عیار 995 در خزانه است. بنابراین هر فردی که متقاضی خرید شمش طلا از بورس باشد باید حداقل به میزان 0.1 گرم طلا 995 عیار پول نقد داشته باشد. همچنین برای دریافت شمش طلا از انبار باید مالک 11 هزار گواهی معادل 1100 گرم طلا 995 عیار باشید. درصورتی که شخص کمتر از 11 هزار گواهی را دارا باشد باید اقدام به خرید حداقل تا آستانه مجاز برای تحویل، اقدام نماید. پس خریدارانی هم که تعداد کمتری گواهی سپرده کالایی خریده‌اند، می‌توانند برای تحویل فیزیکی شمش طلا فاصله حداقلی موجود تا آستانه مجاز تحویل را با خرید برگه‌های بیشتر گواهی سپرده پر کنند. تخصیص دارایی به متقاضیان دریافت فیزیکی شمش طلا از سامانه مربوط به انبارداری و در فرایندی کاملاً تصادفی انجام میشود. این سامانه نزدیک‌ترین دارایی منطبق با تعداد برگه‌های گواهی سپرده کالایی را برای متقاضی انتخاب می‌کند.
گواهی‌های سپرده کالایی نوعی از اوراق بهادار هستند که به پشتوانه موجودی کالا در انبارهای مورد تایید بورس کالا صادر می‌شوند و تحت شرایطی مشخص، دارنده اوراق می‌تواند با مراجعه به محل انبار، کالای مورد نظر را به‌صورت فیزیکی تحویل بگیرد.
معاملات گواهی سپرده شمش طلا در سامانه معاملات ابزارهای نوین مالی بورس کالا انجام خواهد شد به این منظور مشتریان باید ابتدا اقدام به اخذ کد معاملاتی بازار مالی از بورس کالا کنند. همانند سایر نمادهای گواهی سپرده کالایی، معاملات در نماد گواهی سپرده کالایی شمش طلا نیز با محدودیت دامنه نوسان انجام خواهد شد که تمامی موارد مربوطه در اطلاعیه گشایش نماد معاملاتی در سایت بورس کالای ایران اطلاع‌رسانی میشود. برای خرید شمش طلا کافی است کد بازار مالی بورس کالا را دریافت کنید.
در اطلاعیه‌های منتشرشده در درگاه‌های اطلاعی سازمان بورس، ویژگی‌های مربوط به شمش طلایی که به عنوان دارایی پایه این گواهی سپرده در نظر گرفته شده، ذکر شده است. کالای ورودی به انبار در این دارایی پایه، مربوط به شرکت‌های تولیدکننده شمش طلا یا شرکت‌های واردکننده‌ای است که تایید بورس کالا را دارند. عیار آلیاژ طلا در این شمش حداقل ۹۹۵ قسمت در هزار است. به جز صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی با پشتوانه طلا و بازارگردان، محدودیت‌هایی برای مالکیت تعداد دارایی در مورد مشتریان دیگر این گواهی سپرده اعمال شده است. سرمایه‌گذاران می‌توانند حداکثر ۵۰۰ هزار گواهی سپرده کالایی معادل ۵۰ عدد شمش طلا خریداری کنند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند حداکثر ۵۰۰ هزار گواهی سپرده کالایی معادل ۵۰ عدد شمش طلا خریداری کنند.
محدوده نوسانی قیمت در این معامله ۵± درصد قیمت پایانی روز معاملاتی قبل است. یعنی اینطور نیست که شب بخوابید و صبح بیدار شوید و ببینید که سرمایه شما چندین برابر شده یا کلاً از بین رفته است. به عبارتی این نوع از سرمایه‌گذاری ریسک از بین رفتن سرمایه شما را نیز پایین می‌آورد. متقاضیان خرید می‌توانند از طریق دسترسی‌های آنلاین ایجاد شده توسط کارگزار یا ایستگاههای معاملاتی سفارشات خود را ثبت کنند.
اگر مشتری در هنگام تحویل شمش طلا، شبهه‌ای در مورد اصالت کمی و کیفی شمش دریافتی داشت، می‌تواند قبل از خروج از انبار درخواست ارزیابی دارایی را ثبت کند. در فرآیند ارزیابی شمش، اگر مشخصات اعلام‌شده مورد تایید باشد، مشتری هزینه ارزیابی را پرداخت و دارایی خود را دریافت می‌کند. اگر آزمایشگاه مشخصات اعلام شده را تایید نکند، انباردار موظف است هزینه ارزیابی را پرداخت و شمش طلای جدید به مشتری تحویل دهد. توجه داشته باشید انبارداران خزانه مسئولیت مستقیم تایید ویژگی‌های کمی و کیفی و فراهم کردن تدابیر لازم برای نگهداری دارایی فیزیکی را بر عهده دارند. خریداران در هنگام تحویل شمش طلا مانند دیگر معاملات گواهی‌های سپرده، ملزم به پرداخت هزینه‌های مربوط به نگهداری دارایی در انبار هستند. جزئیات این هزینه پس از توافقات بین سازمان بورس و اوراق بهادار و خزانه‌داری بانک ملت به خریداران اعلام خواهد شد. فرآیند تسویه حساب مربوط به انبارداری کالا، از طریق دفتر دارایی خریداران انجام میشود.
نحوه انجام معاملات شمش طلا در بورس کالا
گواهی‌های سپرده کالا، اوراق بهاداری هستند که معاملات نقدی داشته و مهلت تسویه مشخصی نیز دارند. به همین دلیل مشتری برای خرید گواهی سپرده شمش طلا، باید وجه نقد مورد نیاز را داشته باشد.
تفاوتی که معاملات شمش طلا با سایر اوراق گواهی سپرده کالایی بورس کالا دارد این است که سازوکار پرداخت و دریافت وجه معاملات در اینجا، بر مبنای سازوکار دفتر دارایی است. دفتر دارایی به معنی یک حساب در سامانه‌های معاملات و تسویه است. برای شارژ دفتر دارایی، مشتری وجه مورد نظر را به حساب کارگزار خود واریز و کارگزار نیز وجه را به حساب‌های معرفی‌شده از سوی بورس کالا واریز می‌کند. این امر با شناسه‌های یکتا مربوط به هر مشتری انجام میشود. بورس کالا به محض وصول وجه در حساب، دفتر دارایی مشتری را به میزان واریز شده، شارژ می‌کند و کارگزار و مشتری می‌توانند وجوه شارژ شده را مشاهده کنند و مشتری با این وجوه قادر به معامله در بازار خواهد بود.
برای برداشت وجه از دفتر دارایی نیز، رویه عکس فرآیند ذکر شده صورت می‌گیرد. مشتری درخواست برداشت وجه خود را به کارگزار ارائه داده و کارگزار موظف است آن را در سامانه معاملات ثبت کند. بورس کالا در انتهای جلسه معاملاتی، درخواست‌های برگشت وجه را بررسی و کارسازی می‌کند. تسویه کارمزدهای معاملاتی و هزینه‌های انبار در معاملات گواهی سپرده کالایی نیز از طریق سازوکار دفتر دارایی انجام میشود.
این مراحل به‌طور کامل در زیر لیست شده‌اند:
- دریافت کد معاملاتی بازارهای مالی: متقاضیان حقیقی خرید این دارایی لازم است درخواست دریافت کد معاملاتی بازارهای مالی را از طریق سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها یا مراجعه حضوری به شعب آن‌ها ثبت کنند. حقوقی‌ها نیز می‌توانند درخواست خود را به کارگزار مورد نظر ارسال کنند.
- واریز وجه به دفتر دارایی: متقاضیان خرید لازم است وجه لازم برای خرید را به حساب کارگزاری واریز و پس از آن درخواست انتقال وجه به دفتر دارایی خود را ثبت کنند.
- شارژ دفتر دارایی مشتری: پس از بررسی درخواست مشتری، کارگزاری وجه پرداختی را به دفتر دارایی مشتری واریز می‌کند. سامانه بورس کالا شناسه هر مشتری را احراز و دفتر دارایی او را شارژ می‌کند.
- گشایش نماد معاملاتی: نماد مربوط به گواهی سپرده کالایی شمش طلا در روزهای شنبه تا پنج‌شنبه مورد معامله قرار می‌گیرد. ساعت پیش گشایش این نماد از ۱۱:۳۰ تا ۱۲:۰۰ و حراج پیوسته آن از ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۵:۰۰ خواهد بود.
- ثبت سفارش: پس از طی کردن مراحل قبل، متقاضیان می‌توانند سفارش خرید خود را به کارگزاری اعلام کنند. این فرآیند در سامانه‌های معاملات ابزارهای نوین مالی بورس کالا به صورت آنلاین یا در ایستگاههای معاملاتی انجام میشود.
- تسویه حساب: تمام فرآیندهای تسویه مربوط به این معاملات، با شارژ دفتر دارایی مشتریان و پرداخت از طریق آن قابل انجام است.
- تطبیق سفارشات در سامانه معاملات: متقاضیان با شرکت در حراج و ثبت سفارش و قیمت می‌توانند در صورت تطبیق، معامله خود را تکمیل کنند.
- کارسازی درخواست: در این مرحله، مشتری درخواست انتقال وجه از دفتر دارایی خود به دفتر دارایی کارگزار را ثبت می‌کند. پس از تایید این درخواست کارگزاری وجه را از دفتر دارایی به حساب بانکی منتقل می‌کند و معامله انجام میشود.
- تحویل فیزیکی: مشتریانی که حداقل یازده هزار گواهی سپرده کالایی شمش طلا خریده‌اند می‌توانند درخواست ترخیص شمش را در سامانه معاملات ثبت کنند. پس از آن لازم است مشتری حضوری به خزانه بانک ملت مراجعه و شمش طلای خریداری‌شده را تحویل بگیرد.
- فرآیند تسویه هزینه انبارداری: با توجه به این مساله که خرید و فروش برگه‌های گواهی سپرده کالایی بر دارایی پایه موجود در انبارداری انجام میشود، همه مشتریان لازم است تا روز تحویل کالا یا فروش گواهی سپرده، هزینه انبارداری را پرداخت کنند.
مدارک لازم برای خرید گواهی سپرده شمش طلا
مدارک لازم برای دریافت کد بورس سپرده شمش طلا افراد حقیقی عبارتند از:
- اصل و کپی کارت ملی
- تکمیل فرم احراز هویت اشخاص حقیقی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی در سایت بورس کالا
- شماره حساب بانکی و شماره شبای آن
مدارک لازم برای دریافت کد بورس اشخاص حقوقی عبارتند از:
- کپی آگهی رسمی تاسیس شرکت
- کپی روزنامه رسمی آخرین آگهی تغییرات
- کپی اساسنامه شرکت و کپی شناسنامه و کارت ملی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره به صورت کامل
- کپی روزنامه رسمی آخرین آگهی در خصوص اعضای هیئت مدیره و دارندگان امضای مجاز
- کپی صورت‌‌های مالی که به تایید حسابرس قانونی رسیده باشد.
- تکمیل فرم احراز هویت اشخاص حقوقی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی در سایت بورس کالا
در جدول زیر می‌توانید برخی نکات مهم در ارتباط با معاملات گواهی سپرده شمش طلا را مشاهده نمایید:
| دارایی پایه | شمش طلا |
| عیار شمش طلا | حداقل 995 |
| اندازه هر گواهی سپرده کالایی | 1 دهم گرم (100 سوت) |
| روزهای معاملاتی | شنبه تا 5 شنبه |
| کارمزد معاملات | مطابق با مصوبات هیات مدیره سازمان بورس |
| حداقل خرید | یک گواهی سپرده کالایی |
| محدودیت سقف هر سفارش خرید | 10 هزار گواهی سپرده معادل یک کیلوگرم شمش طلا |
| محدودیت تعداد دارایی | 500 هزار گواهی معادل 50 کیلوگرم شمش طلا |
نحوه نگهداری شمش در خزانه
مطابق رویه موجود در بازار گواهی سپرده کالایی، مالک گواهی سپرده کالایی موظف است هزینه نگهداری دارایی پشتوانه آن در انبار را پرداخت کند، شمش طلا نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین هر شخصی که مالک تعدادی گواهی سپرده شمش باشد، باید هزینه نگهداری دارایی پایه پشتوانه آن در انبار را پرداخت کند. مقدار این هزینه براساس نظر خزانه بانک و تایید بورس کالا تعیین میشود و سالانه با تغییرات قیمت دارایی پایه، تعدیل میشود. تسویه این هزینه‌ها از طریق سازوکار دفتر دارایی مشتریان انجام میشود.
آیا گواهی سپرده کالایی شمش طلا بخریم؟
گواهی سپرده شمش طلا می‌تواند مزایا و معایب خاص خود را داشته و در بازار اثر مثبت یا منفی ایجاد کند. خرید و فروش اشکال مختلف طلا با هدف کسب سود در میان سرمایه‌گذاران طرفداران زیادی دارد. این عرضه جدید در کنار ایجاد بستری برای استفاده از پتانسیل رشد بازار طلا، مزایای دیگری نیز به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند؛ از جمله:
- فراهم کردن فرصتی برای معاملات طلا با سرمایه‌های خرد برای تمامی سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی
- سرمایه‌گذاری در یک دارایی پایه امن
- حفظ سرمایه از آسیب‌های ناشی از رکود و تورم
- حفظ امنیت دارایی به دلیل نگهداری در خزانه‌های بانکی مورد تایید
- تضمین اصالت کمی و کیفی کالا توسط انباردار
- فراهم کردن بستری برای خرید و فروش قطعی با تسویه نقدی در کوتاه‌ترین زمان ممکن
- برخورداری از معافیت مالیاتی
- متنوع‌سازی سبد دارایی مشتریان
- افزایش حجم عرضه و معاملات و در نتیجه آن شکست حباب قیمتی طلا
- با توجه به نوسان قیمت جهانی طلا حتی در صورت ثابت بودن نرخ ارز در جامعه می‌توان از این نوسان در راستای کنترل بازار بهره برد.
خرید و فروش گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا، معاف از هرگونه مالیات بر درآمد و ارزش افزوده است.
اما از خوبی‌های این سرمایه‌گذاری گفتیم، اندکی هم از معایب آن بگوییم. فعلاً پیچیدگی فرآیند معامله، اصلی‌ترین نقطه ضعف در این نوع سرمایه‌گذاری است. اما چون این گواهی به تازگی وارد بازار بورس کالا شده، هنوز معایب دیگر آن بیرون نزده و باید اندکی بیشتر منتظر ماند.
جمع‌بندی
در حال حاضر مردم برای سرمایه‌گذاری در طلا از بازار طلای دست دوم یا آب شده خریداری می‌کنند، در حالی که این نوع طلاها همراه با ریسک کیفی، نگهداری، مالیاتی و… همراه هستند در حالی که بازار گواهی شمش طلا یک بازار قانونی و تحت نظارت است. شمش‌هایی که وارد خزانه می‌شوند یا تولید داخلی هستند یا شمش‌های وارداتی که وارد کننده بتواند با بانک ملت که در حال حاضر به عنوان خزانه محسوب میشود در مورد اصالت توافق کند. بانک ملت شمش‌ها را از نظر کمی و کیفی تضمین کرده است.
گواهی‌های سپرده کالاهی در بازار سرمایه، از جمله گزینه‌های پرطرفدار در میان سرمایه‌گذاران است. عرضه شمش طلا به شکل گواهی سپرده کالایی فرصتی برای علاقه‌مندان به کسب سود از پتانسیل رشد بازار طلا برای خریداران فراهم می‌کند. به علاوه، نحوه عرضه این دارایی، به سرمایه‌گذاران خرد هم اجازه مشارکت می‌دهد. حداقل میزان خرید این دارایی، معادل یک برگه عرضه گواهی سپرده کالایی است که نماینده ۰.۱ گرم یا ۱۰۰ سوت از یک شمش طلای یک کیلوگرمی خواهد بود. یکی دیگر از مزایای خوب در این نوع از سرمایه‌گذاری این است که معاف از مالیات است. در ارتباط با معافیت این اوراق از مالیات باید در نظر داشته باشید که این معافیت مالیاتی هم شامل مالیات بر درآمد است و هم مالیات بر ارزش افزوده را در بر می‌گیرد.
پرسش و پاسخ
هرگواهی سپرده معادل چند تومان است؟
هر گواهی سپرده شمش طلا (۱۰۰ سوت) است. البته با توجه به اینکه گواهی سپرده طلا 0.1 گرم با عیار 995 است، ارزش ریالی آن معادل 0.1 گرم عیار 995 است که با گرم طلای مرسوم در بازار ایران (عیار 750) متفاوت است.
هر گواهی سپرده شمش طلا معادل چند سوت است؟
اوراق سپرده شمش طلا در مقیاسهای کوچک منتشر و در سامانه معاملات بورس کالا عرضه میشود.
